Velilerin Sınıfları

     Sûfîler velâyet ile halifelik arasındaki irtibatı ele alırken halifeliği "mânevî hükümdarlık” şeklinde düşündüler. Allah’ın yeryüzündeki gerçek halifeleri velîlerdir. Allah, velîler vesilesiyle fiillerini icra eder. Hükümdarlığı izah ederken sûfîler velîleri; gavs, kutuplar, imamlar, bedeller (abdal), nakipler vs. olarak tasnif etmiş, her birinin görevinden söz etmişti. Mânevî hükümdarlığın modeli meleklerdi. Hiç kuşkusuz âlemde gerçek ve tek mutasarrıf Allah’tır. Bununla birlikte Allah meleklerden ve onların fiillerinden söz eder. Melekler âlemdeki güçlerdir; Allah bu güçler vesilesiyle fiilini icra eder ve fiilini onlarla "perdeler”. Sûfîlere göre insan böyle bir göreve, yani Allah’ın fiiline mazhar olmaya meleklere göre daha çok layıktır. Bu amaçla velîleri tasnif etmiş, onların türlerine ve sayılarına kitaplarında genişçe yer vermişlerdir. Elinizdeki eser Fütûhât-ı Mekkiyye’nin 6. Cildinde bulunan 73. Bölümü ve 75-79. kısımları içermektedir. Bu bölümde İbnü’l-Arabî kitabının başka pek çok yerinde atıf yaptığı velâyetle ilgili bahislere daha geniş ve güçlü bir şekilde yer verir, velîler ve onlara tahsis edilen bilgiler hakkında sûfîlerin görüşlerini aktarır.